Cà Mau là vùng sông nước, nơi tận cùng của bản đồ Việt Nam. các ngành nghề truyền thống Cà Mau chủ yếu liên quan đến đánh bắt nuôi trồng thủy hải sản. Dưới đây là một vài ngành nghề truyền thống được truyền lâu đời cho con cháu trong làng.
1. Nghề đan đát ở Cà Mau
Từ xa xưa, người dân Cà Mau đã khéo léo tạo ra những sản phẩm đan đát tinh xảo, từ những vật dụng thông thường như giỏ, rổ, đến những tác phẩm mỹ nghệ tinh tế. Nghề đan đát không chỉ đơn thuần là một kỹ năng, mà còn là một phần của bản sắc văn hóa địa phương, góp phần tô điểm nên vẻ đẹp của vùng đất Cà Mau.
Trong bối cảnh hiện đại hóa, việc bảo tồn và phát triển những nghề thủ công truyền thống như đan đát trở nên càng quan trọng hơn bao giờ hết. Nhờ sự nỗ lực của các nghệ nhân địa phương và sự hỗ trợ từ chính quyền, nghề đan đát ở Cà Mau vẫn được duy trì và phát triển, trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều gia đình. Không chỉ thế, những sản phẩm đan đát còn là món quà lưu niệm độc đáo, thu hút đông đảo du khách đến khám phá vùng đất Cà Mau.
2. Gác kèo ong – Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia
Gác kèo ong là một nghề truyền thống ở vùng đồng bằng sông nước Cà Mau, nơi mà mật ong được coi là một nguồn thu nhập quan trọng của người dân. Những người làm nghề này thường phải có kiến thức sâu rộng về sinh học của loài ong và cách nuôi dưỡng chúng. Hàng ngày, họ leo lên những cái kèo gỗ tre chắc chắn, đặt trên mặt nước ngập lụt, để kiểm tra và chăm sóc tổ ong.
Cảnh làng quê Cà Mau với những đợt nước triều lên và xuống tạo nên một bức tranh đẹp đặc trưng của vùng đất này. Những người gác kèo ong trở nên như những nhà nghiên cứu tự nhiên, luôn quan sát và hiểu biết về sự thay đổi của môi trường. Công việc của họ không chỉ là kiếm sống mà còn là sự đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và duy trì cân bằng sinh thái của vùng đất đầy đặc trưng này.
3. Nghề nuôi tôm ở Cà Mau
Nằm ở phía Nam Việt Nam, Cà Mau là địa phương có truyền thống lâu đời về nghề nuôi tôm. Với hơn 200 km đường bờ biển và hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, Cà Mau sở hữu những điều kiện tự nhiên rất thuận lợi cho việc phát triển nghề nuôi tôm. Nhiệt độ ổn định quanh năm, nguồn nước sạch dồi dào và chất lượng đất rất phù hợp với các loài tôm thông dụng như tôm sú, tôm thẻ chân trắng.
Nhờ những lợi thế về tự nhiên, cùng với sự nỗ lực không ngừng của người dân và sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, nghề nuôi tôm ở Cà Mau đã phát triển mạnh mẽ trong những thập kỷ qua. Cà Mau hiện là trung tâm nuôi tôm lớn nhất cả nước, đóng góp khoảng một nửa tổng sản lượng tôm của Việt Nam. Các sản phẩm tôm của Cà Mau không chỉ cung cấp cho thị trường trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới.
4. Nghề làm Tôm khô ở huyện Ngọc Hiển
Nằm ở phía Đông Nam của tỉnh Cà Mau, huyện Ngọc Hiển được biết đến là vùng đất truyền thống của nghề làm tôm khô. Tôm khô Ngọc Hiển đã trở thành một trong những sản phẩm đặc sản, tiêu biểu của vùng đất này, được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng.
Điều kiện tự nhiên với khí hậu nhiệt đới, ẩm gió mùa và nguồn nước lợ dồi dào đã tạo nên những điều kiện rất thuận lợi cho nghề nuôi tôm phát triển ở Ngọc Hiển. Sau khi thu hoạch, người dân địa phương đã áp dụng những kỹ thuật sấy, ướp muối truyền thống để chế biến tôm thành sản phẩm tôm khô đặc trưng. Tôm khô Ngọc Hiển thường có màu vàng hơi đỏ, kích cỡ to, giòn và thơm ngon.
5. Trồng lúa nước ở Cà Mau
Điều kiện tự nhiên với địa hình thấp trũng, nhiều sông ngòi và khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đã tạo nên những đặc điểm rất thuận lợi cho việc canh tác lúa nước ở Cà Mau. Người dân địa phương đã sáng tạo và áp dụng nhiều kỹ thuật canh tác truyền thống như xây dựng hệ thống kênh mương, lựa chọn giống lúa phù hợp, quản lý tốt nước tưới và phù hợp với lịch thời vụ. Nhờ vậy, năng suất và chất lượng lúa ở Cà Mau luôn ổn định và đạt hiệu quả cao.
6. Nghề xẻ khô ở Sông Đốc
ông Đốc, một vùng ven biển tại Cà Mau, nổi tiếng với một nghề truyền thống độc đáo – nghề xẻ khô. Đây là một hoạt động sản xuất đặc trưng của người dân địa phương, gắn liền với cuộc sống hàng ngày và trở thành một nét văn hóa đặc sắc của vùng đất này.
Quá trình xẻ khô diễn ra theo một quy trình khá phức tạp. Đầu tiên, người dân sẽ thu hoạch cá từ biển, chủ yếu là các loại cá như cá lóc, cá trèn, cá rô đồng… Sau đó, cá sẽ được phơi nắng và xẻ thành những miếng mỏng dài. Công đoạn này đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và kinh nghiệm của người thợ xẻ. Cuối cùng, những miếng cá khô sẽ được gia công thêm, ướp gia vị và đóng gói để tiêu thụ.
7. Nghề sạc sò ở Cà Mau
Nghề sạc sò đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và kinh nghiệm nhiều năm của những người thợ lão làng. Quá trình sạc sò diễn ra trong những vùng bãi triều rộng lớn, nơi người dân lặn xuống đáy biển để thu hoạch những con sò sống. Sau đó, sò sẽ được đem về nhà, xử lý sạch sẽ và đóng gói cẩn thận để bảo quản. Đây không chỉ là một nghề mang lại nguồn thu nhập quan trọng mà còn là một phần của đời sống tinh thần người dân Cà Mau.
Hàng trăm năm qua, nghề sạc sò đã trở thành một nét đặc sắc trong nền ẩm thực của vùng đất này. Những món ăn chế biến từ sò tươi ngon, như canh sò, sò nấu chuối, sò xào… luôn là sự lựa chọn hàng đầu của du khách khi đến Cà Mau. Nghề sạc sò không chỉ là một nguồn sinh kế mà còn là một phần của bản sắc văn hóa địa phương, và góp phần tô điểm cho vẻ đẹp xứ sở này.
8. Nghề làm mắm ở Cà Mau
Nghề làm mắm ở Cà Mau đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và kinh nghiệm nhiều năm của những người thợ lão làng. Quá trình chế biến mắm diễn ra trong những gian nhà mát mẻ, nơi những mẻ cá tươi ngon được phơi, ướp muối và lên men theo phương pháp truyền thống. Sau nhiều tháng chờ đợi, những thớ cá sẽ chuyển màu và thẩm thấu hương vị đậm đà, trở thành những hũ mắm thơm ngon, là niềm tự hào của người dân địa phương.
Mắm là một phần không thể thiếu trong ẩm thực của người dân Cà Mau. Từ canh mắm cá lóc, mắm cá linh đến các món xào, kho… mắm luôn là gia vị không thể thiếu để tạo nên hương vị đặc trưng. Những hũ mắm được chế biến bằng công phu truyền thống không chỉ mang lại hương vị đậm đà mà còn là một phần của bản sắc văn hóa Cà Mau.
9. Nghề làm khô cá bổi ở Cà Mau
Quá trình chế biến khô cá bổi diễn ra trong những gian nhà mát mẻ, nơi những con cá tươi ngon được phơi dưới nắng, ướp muối và sấy khô theo phương pháp truyền thống. Sau nhiều giờ phơi nắng, những con cá sẽ chuyển màu và thẩm thấu hương vị đậm đà, trở thành những miếng khô cá thơm ngon, là niềm tự hào của người dân địa phương.
10. Nghề đóng xuồng, ghe ở Cà Mau
Qua từng thế hệ, nghề đóng xuồng, ghe đã trở thành một nghề thủ công tinh xảo, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và kinh nghiệm của những người thợ lành nghề.
Quá trình đóng xuồng, ghe diễn ra trong những xưởng gỗ nhỏ, nơi những tấm ván gỗ được chẻ, cưa, khoan và nối lại với nhau một cách khéo léo để tạo nên những chiếc xuồng, ghe vừa đẹp mắt, vừa chắc chắn và thuận tiện khi sử dụng. Sau nhiều ngày tỉ mẩn, những chiếc xuồng, ghe sẽ được sơn phết, trang trí và hoàn thiện, sẵn sàng để phục vụ cuộc sống hàng ngày của người dân.
11. Nghề đặt lú ở Cà Mau
Lú là một loại dụng cụ được dùng để bắt cá, tôm, các loại thuỷ sản khác trong kênh rạch, đầm lầy. Qua hàng trăm năm, nghề đặt lú đã trở thành một nét văn hoá đặc trưng, phản ánh sự thông thái và kinh nghiệm của người dân xứ Cà.
Quá trình làm lú diễn ra một cách tỉ mỉ, đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm của người thợ. Trước tiên, người thợ phải tìm những cành cây rừng ngập mặn như đước, bần, sú vẹt… có cấu tạo phù hợp. Sau đó, họ sẽ chẻ, bện và kết hợp các cành cây này lại với nhau theo một kỹ thuật riêng, tạo nên những chiếc lú có hình dạng và kích cỡ khác nhau phù hợp với từng mục đích sử dụng.
12. Nghề chụp đìa ở Cà Mau
Đìa là một loại dụng cụ được dùng để bắt và thu mua các loại thủy sản như cua, ốc, nghêu… trong các kênh rạch, đầm lầy của vùng đất này.
Người nông dân phải nắm vững các kỹ năng như: biết cách sử dụng và điều khiển chiếc đìa, quan sát và dự đoán được những vị trí ẩn nấp của các loài thủy sản, cách di chuyển và tiếp cận chúng một cách khéo léo nhất. Không chỉ vậy, họ còn phải có tính kiên nhẫn, sự tinh tế và phản xạ nhanh nhạy.
13. Nghề đóng đáy ở Cà Mau
Đóng đáy là một phương pháp khai thác cá, tôm truyền thống của các ngư dân miền Nam, đặc biệt là những vùng sông nước như khu vực Cà Mau. Đây là một nghề đánh bắt phổ biến và đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Nghề đóng đáy được chia thành 4 hình thức khác nhau:
- Đóng đáy bè: Người dân sử dụng các thuyền bè để đặt lưới, bẫy ở đáy sông, biển nhằm bắt cá, tôm.
- Đày hàng cặm (hay còn gọi là hàng cạn): Đây là phương thức đặt lưới, bẫy ở những vùng nước cạn ven bờ.
- Đáy hàng sông: Phương pháp này tận dụng những dòng sông, kênh rạch để đặt các thiết bị đánh bắt.
- Hàng khơi: Loại hình này thường được thực hiện ở những vùng nước sâu xa bờ.
14. Nghề dệt chiếu Cà Mau
Từ xa xưa, nghề dệt chiếu đã gắn bó mật thiết với cuộc sống của người dân Cà Mau, trở thành một phần không thể tách rời của văn hóa địa phương.
Nghề dệt chiếu ở Cà Mau chủ yếu do phụ nữ đảm nhận. Với những đôi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ, họ đã tạo nên những tấm chiếu đẹp mắt, mang đậm nét văn hóa truyền thống. Từ khâu lựa chọn nguyên liệu, nhuộm màu, đến kỹ thuật dệt thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn, họ đều thực hiện một cách tài tình.
Kết Lại
Cà Mau nơi miền sông nước, một nơi vừa có kênh ngòi chằn chịt, vừa có đường ven biển dài, người dân ở đây qua từng giai đoạn, qua từng thời kỳ, để đáp ứng nhu cầu sinh sống chan hòa với thiên nhiên. Người dân đã từng ngày đã hình thành nên những ngành nghề độc đáo. Truyền từ đời này qua đời khác, dần dà hình thành nên một nét văn hóa rất đặc trưng nơi này.
Cám ơn các bạn đã ghé thăm. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào có thể liên hệ với Láng Sen Garden nhé.
